مهندسی مجدد روندی است كه در آن وظیفه‌های فعلی سازمان جای خود را با فرآیندهای اصلی كسب‌وكار عوض كرده؛ بنابراین سازمان از حالت وظیفه‌گرایی به سوی فرآیند محوری حركت می‌كند. همین امر موجب سرعت بخشیدن به روند كسب‌وكار و كاهش هزینه‌ها و در نتیجه رقابتی‌تر شدن سازمان می‌گردد. رویكردها و متدولوژی‌های متفاوتی توسط محققان برای مهندسی مجدد ارائه شده است. امروزه متدولوژی‌های همر و چمپی و داونپورت از بقیه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف این مقاله ارائه یك مدل بهینه جهت افزایش كارآیی مدیریت زنجیره تامین می‌باشد.
در ادامه این مقاله ابتدا مفهوم مدیریت زنجیره تامین و فرآیندهای اصلی آن مورد بررسی قرارداده، سپس مدل پیشنهادی و كاربردی برای فرآیند مدیریت سفارش را ارائه می‌كنیم.
بررسی مدیریت زنجیره تامین
یك زنجیره تامین عبارت است از شبكه‌ای از تسهیلات و امكانات كه فعالیت‌هایی نظیر تهیه (procurement) مواد خام، تبدیل این مواد به محصولات نیمه ساخته و ساخته شده و توزیع این كالاهای ساخته شده به مشتریان را بر عهده دارد. مدیریت زنجیره تامین
(supply chain management) شامل هماهنگ ساختن تولید، موجودی و ترابری مابین اجزای یك زنجیره تامین می‌باشد كه بهترین تركیب ممكن از پاسخ‌دهی (responsiveness) و كارآیی (efficiency) برای بازاری كه آن را تغذیه می‌كند، به دست دهد. 5 جزء اصلی زنجیره تامین عبارتند از:
تولید
منظور از تولید، ظرفیت یك زنجیره تامین برای ساخت و ذخیره محصولات است كه كارخانجات و انبارها در آن دخیل هستند. اگر ظرفیت كارخانجات و انبارها بیش از حد زیاد باشد، می‌تواند در مقابل نوسانات بازار انعطاف‌پذیر بوده و سریع پاسخ دهد؛ اما هر چه ظرفیت‌ها را افزایش دهیم كارآیی عملكرد كمتر می‌شود.
موجودی
هدف اصلی موجودی این است كه به عنوان بافری در برابر موارد متغیر در زنجیره تامین عمل نماید. موجودی در زنجیره تامین، تمامی موارد از مواد خام گرفته تا كالای ساخته شده را در بر می‌گیرد. نگهداری مقدار بالایی از كالاها باعث انعطاف‌پذیر بودن در برابر تقاضای مشتری می‌شود؛ اما پرهزینه است و برای به دست آوردن كارآیی بالا باید هزینه‌ها تا جای ممكن كم شوند.
موقعیت
عبارت است از چیدمان جغرافیایی اجزای زنجیره تامین. برقراری تعادل بین پاسخگویی و كارآیی در این بخش این گونه است كه تصمیم بگیریم فعالیت‌ها را به‌صورت متمركز در چند نقطه محدود برقراركنیم تا كارآیی بیشتر و اقتصادی به دست آوریم یا فعالیت‌ها را در نقاط زیادی نزدیك به مشتریان و تامین‌كنندگان پخش كنیم تا پاسخ‌دهی بهتر صورت گیرد.
حمل‌ونقل
عبارت است از حركت هرجزء از مواد خام گرفته تا محصول ساخته شده بین اجزای مختلف در یك زنجیره تامین. به عنوان یك قانون كلی هرچه ارزش یك محصول بالاتر باشد (مثل قطعات الكترونیكی) تاكید و اهمیت پاسخ‌دهی شبكه انتقال آن بیشتر است و هرچه ارزش یك محصول كمتر باشد كارآیی شبكه آن باید بیشتر باشد.
اطلاعات
این جزء، ارتباط فعالیت‌ها و عملكرد بقیه اجزای زنجیره تامین را فراهم می‌آورد. داده‌های دقیق به‌موقع و كامل ارتباطی مستحكم را فراهم می‌آورند و باعث می‌شوند كمپانی‌ها درون یك زنجیره تامین تصمیماتی درست در مورد عملكردشان بگیرند.
زنجیره‌های تامین بسط یافته شامل تولید‌كنندگان، توزیع‌كنندگان (distributer)، خرده‌فروشان (retailer)، مشتری‌ها و كمپانی‌های ارائه‌كننده سرویس (service provider) می‌باشند.
فرآیندهای مدیریت زنجیره تامین
مدیریت زنجیره تامین از دید فرآیندی، عبارت است از مدیریت فرآیندهای اصلی كاری در طول شبكه‌ای از سازمان‌هایی كه زنجیره تامین را تشكیل می‌دهند و از مشتری نهایی تا تامین‌كننده اصلی را در بر می‌گیرد. فرآیندهای اصلی مدیریت زنجیره تامین توسط اعضای مجمع عمومی زنجیره تامین (Global Supply Chain Forum) تعریف شده و عبارتند از:
- مدیریت روابط مشتری
(Customer Relationship Management)
- مدیریت خدمات به مشتری
(Customer Service Management)
- مدیریت تقاضا
(Demand Management)
- تكمیل سفارش
(Order Fulfillment)
- مدیریت جریان تولید
(Manufacturing Flow Management)
- مدیریت روابط تامین‌كنندگان
(Supplier Relationship
Management)
- توسعه و تجاری نمودن محصول
(Product development and
Commercialization)
- مدیریت برگشت
(Return Management)
مرحله بعدی موثر و ساده كردن فرآیندهایی است كه بین كمپانی‌ها هستند. اینجا است كه جنگ بر سر درآمد و سود بیشتر درمی‌گیرد و برنده آن كمپانی‌هایی خواهند بود كه شیوه‌ای جدید برای كسب‌وكار خود بیابند و فرآیندهایی را به‌صورت طولی در سازمان طرح نموده و مدیریت نمایند. این كمپانی‌ها آنهایی خواهند بود كه از بازده بالایی برخوردارند.
مدل پیشنهادی و كاربردی زنجیره تامین
از آنجایی كه فرآیند موجود دارای كارآیی لازم نبوده و از دریافت سفارش تا تحویل آن مدت زمان زیادی طول می‌كشد قصد بر این است كه مدلی ارائه نماییم كه در آن از این فاصله زمانی طولانی اجتناب شود. ابتدا مشتری به كمپانی تولید‌كننده مراجعه می‌كند. دادن سفارش می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت پذیرد، مثل مراجعه از طریق وب و ایمیل یا از طریق تلفن و فكس. پس از دادن سفارش اعتبار مشتری مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورتی كه اعتبار وی مورد تایید قرار نگرفت، سفارش رد می‌شود، اما در صورتی كه مشتری از اعتبار لازم برخوردار بود سفارش وی تكمیل می‌شود بدین صورت كه جزئیات سفارش از نظر موجودی مواد اولیه و امكانات حمل‌ونقل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مرحله بعد جدول زمانی آماده می‌شود كه در آن برای هریك از مراحل تكمیل سفارش مثل تولید، بارگیری، ارسال و تحویل، زمانبندی خاص صورت می‌گیرد. پس از آن كالای آماده شده قیمت‌گذاری می‌شود. قیمت‌گذاری شامل محاسبه قیمت مواد اولیه، هزینه‌های تولید، محاسبه مالیات و تخفیفات و هزینه‌های بارگیری و ارسال محموله می‌باشد. سپس عملیات بارگیری و ارسال محموله صورت می‌پذیرد. در نهایت فاكتور صادر شده و برای مشتری ارسال می‌گردد و مشتری پس از مطابقت كالا با فاكتور پرداخت می‌نماید.
در این مدل ابتدا هنگامی كه مشتری به كمپانی مراجعه می‌كند از اطلاعات وی پروفایلی تهیه می‌گردد. ایجاد پروفایل مشتریان و نگهداری آنها در یك بانك اطلاعاتی، به كمپانی كمك خواهد نمود تا در مراجعات بعدی، مشتریانی كه برای اولین بار به كمپانی مراجعه می‌نمایند از مشتریانی كه برای چندمین بار مراجعه می‌نمایند و آنها را «مشتریان وفادار» می‌نامیم تمییز دهد و برای آنها تسهیلات ویژه قائل شود. مزیت مهم دیگر نگهداری پروفایل مشتریان، آن است كه پس از اینكه یك مشتری برای چندمین بار مراجعه نمود، می‌توان روند مراجعات و سفارشات وی را پیش‌بینی كرد و پیش از مراجعات بعدی، كالای مورد نظر وی را تهیه و آماده تحویل نمود. در این صورت فاصله زمانی بین دریافت سفارش تا تحویل آن به مقدار قابل‌توجهی كاهش خواهد یافت.
منابع:
1) Hammer، Michael ، “The Superefficient Company، “Harvard Business Review، vol.79،No.9
( 2001 )
2) Lambert، Douglas M.، James R.Stock، and Lisa M.Ellram، Fundamentals of Logistics Management، Boston، MA: Irwin / McGraw-Hill، Chapter 14، ( 2000)
3)Keely L.Croxton، Douglas M.Lambert، “ The Supply Chain management Processes “، Volume 12،Number 2 ( 2006 )
4 - استدلر، هارتموت و كیلگر، كریستوف 1385 «مدیریت زنجیره تامین و برنامه‌ریزی پیشرفته» ترجمه نسرین عسگری و رضا زنجیرانی فراهانی، چاپ اول، تهران، نشر ترمه.
کلیدها , زنجیره تامین
نویسنده :سیدابوالفضل جعفری‌نژاد-
در ادامه این مقاله ابتدا مفهوم مدیریت زنجیره تامین و فرآیندهای اصلی آن مورد بررسی قرارداده، سپس مدل پیشنهادی و كاربردی برای فرآیند مدیریت سفارش را ارائه می‌كنیم.
بررسی مدیریت زنجیره تامین
یك زنجیره تامین عبارت است از شبكه‌ای از تسهیلات و امكانات كه فعالیت‌هایی نظیر تهیه (procurement) مواد خام، تبدیل این مواد به محصولات نیمه ساخته و ساخته شده و توزیع این كالاهای ساخته شده به مشتریان را بر عهده دارد. مدیریت زنجیره تامین
(supply chain management) شامل هماهنگ ساختن تولید، موجودی و ترابری مابین اجزای یك زنجیره تامین می‌باشد كه بهترین تركیب ممكن از پاسخ‌دهی (responsiveness) و كارآیی (efficiency) برای بازاری كه آن را تغذیه می‌كند، به دست دهد. 5 جزء اصلی زنجیره تامین عبارتند از:
تولید
منظور از تولید، ظرفیت یك زنجیره تامین برای ساخت و ذخیره محصولات است كه كارخانجات و انبارها در آن دخیل هستند. اگر ظرفیت كارخانجات و انبارها بیش از حد زیاد باشد، می‌تواند در مقابل نوسانات بازار انعطاف‌پذیر بوده و سریع پاسخ دهد؛ اما هر چه ظرفیت‌ها را افزایش دهیم كارآیی عملكرد كمتر می‌شود.
موجودی
هدف اصلی موجودی این است كه به عنوان بافری در برابر موارد متغیر در زنجیره تامین عمل نماید. موجودی در زنجیره تامین، تمامی موارد از مواد خام گرفته تا كالای ساخته شده را در بر می‌گیرد. نگهداری مقدار بالایی از كالاها باعث انعطاف‌پذیر بودن در برابر تقاضای مشتری می‌شود؛ اما پرهزینه است و برای به دست آوردن كارآیی بالا باید هزینه‌ها تا جای ممكن كم شوند.
موقعیت
عبارت است از چیدمان جغرافیایی اجزای زنجیره تامین. برقراری تعادل بین پاسخگویی و كارآیی در این بخش این گونه است كه تصمیم بگیریم فعالیت‌ها را به‌صورت متمركز در چند نقطه محدود برقراركنیم تا كارآیی بیشتر و اقتصادی به دست آوریم یا فعالیت‌ها را در نقاط زیادی نزدیك به مشتریان و تامین‌كنندگان پخش كنیم تا پاسخ‌دهی بهتر صورت گیرد.
حمل‌ونقل
عبارت است از حركت هرجزء از مواد خام گرفته تا محصول ساخته شده بین اجزای مختلف در یك زنجیره تامین. به عنوان یك قانون كلی هرچه ارزش یك محصول بالاتر باشد (مثل قطعات الكترونیكی) تاكید و اهمیت پاسخ‌دهی شبكه انتقال آن بیشتر است و هرچه ارزش یك محصول كمتر باشد كارآیی شبكه آن باید بیشتر باشد.
اطلاعات
این جزء، ارتباط فعالیت‌ها و عملكرد بقیه اجزای زنجیره تامین را فراهم می‌آورد. داده‌های دقیق به‌موقع و كامل ارتباطی مستحكم را فراهم می‌آورند و باعث می‌شوند كمپانی‌ها درون یك زنجیره تامین تصمیماتی درست در مورد عملكردشان بگیرند.
زنجیره‌های تامین بسط یافته شامل تولید‌كنندگان، توزیع‌كنندگان (distributer)، خرده‌فروشان (retailer)، مشتری‌ها و كمپانی‌های ارائه‌كننده سرویس (service provider) می‌باشند.
فرآیندهای مدیریت زنجیره تامین
مدیریت زنجیره تامین از دید فرآیندی، عبارت است از مدیریت فرآیندهای اصلی كاری در طول شبكه‌ای از سازمان‌هایی كه زنجیره تامین را تشكیل می‌دهند و از مشتری نهایی تا تامین‌كننده اصلی را در بر می‌گیرد. فرآیندهای اصلی مدیریت زنجیره تامین توسط اعضای مجمع عمومی زنجیره تامین (Global Supply Chain Forum) تعریف شده و عبارتند از:
- مدیریت روابط مشتری
(Customer Relationship Management)
- مدیریت خدمات به مشتری
(Customer Service Management)
- مدیریت تقاضا
(Demand Management)
- تكمیل سفارش
(Order Fulfillment)
- مدیریت جریان تولید
(Manufacturing Flow Management)
- مدیریت روابط تامین‌كنندگان
(Supplier Relationship
Management)
- توسعه و تجاری نمودن محصول
(Product development and
Commercialization)
- مدیریت برگشت
(Return Management)
مرحله بعدی موثر و ساده كردن فرآیندهایی است كه بین كمپانی‌ها هستند. اینجا است كه جنگ بر سر درآمد و سود بیشتر درمی‌گیرد و برنده آن كمپانی‌هایی خواهند بود كه شیوه‌ای جدید برای كسب‌وكار خود بیابند و فرآیندهایی را به‌صورت طولی در سازمان طرح نموده و مدیریت نمایند. این كمپانی‌ها آنهایی خواهند بود كه از بازده بالایی برخوردارند.
مدل پیشنهادی و كاربردی زنجیره تامین
از آنجایی كه فرآیند موجود دارای كارآیی لازم نبوده و از دریافت سفارش تا تحویل آن مدت زمان زیادی طول می‌كشد قصد بر این است كه مدلی ارائه نماییم كه در آن از این فاصله زمانی طولانی اجتناب شود. ابتدا مشتری به كمپانی تولید‌كننده مراجعه می‌كند. دادن سفارش می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت پذیرد، مثل مراجعه از طریق وب و ایمیل یا از طریق تلفن و فكس. پس از دادن سفارش اعتبار مشتری مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورتی كه اعتبار وی مورد تایید قرار نگرفت، سفارش رد می‌شود، اما در صورتی كه مشتری از اعتبار لازم برخوردار بود سفارش وی تكمیل می‌شود بدین صورت كه جزئیات سفارش از نظر موجودی مواد اولیه و امكانات حمل‌ونقل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مرحله بعد جدول زمانی آماده می‌شود كه در آن برای هریك از مراحل تكمیل سفارش مثل تولید، بارگیری، ارسال و تحویل، زمانبندی خاص صورت می‌گیرد. پس از آن كالای آماده شده قیمت‌گذاری می‌شود. قیمت‌گذاری شامل محاسبه قیمت مواد اولیه، هزینه‌های تولید، محاسبه مالیات و تخفیفات و هزینه‌های بارگیری و ارسال محموله می‌باشد. سپس عملیات بارگیری و ارسال محموله صورت می‌پذیرد. در نهایت فاكتور صادر شده و برای مشتری ارسال می‌گردد و مشتری پس از مطابقت كالا با فاكتور پرداخت می‌نماید.
در این مدل ابتدا هنگامی كه مشتری به كمپانی مراجعه می‌كند از اطلاعات وی پروفایلی تهیه می‌گردد. ایجاد پروفایل مشتریان و نگهداری آنها در یك بانك اطلاعاتی، به كمپانی كمك خواهد نمود تا در مراجعات بعدی، مشتریانی كه برای اولین بار به كمپانی مراجعه می‌نمایند از مشتریانی كه برای چندمین بار مراجعه می‌نمایند و آنها را «مشتریان وفادار» می‌نامیم تمییز دهد و برای آنها تسهیلات ویژه قائل شود. مزیت مهم دیگر نگهداری پروفایل مشتریان، آن است كه پس از اینكه یك مشتری برای چندمین بار مراجعه نمود، می‌توان روند مراجعات و سفارشات وی را پیش‌بینی كرد و پیش از مراجعات بعدی، كالای مورد نظر وی را تهیه و آماده تحویل نمود. در این صورت فاصله زمانی بین دریافت سفارش تا تحویل آن به مقدار قابل‌توجهی كاهش خواهد یافت.
منابع:
1) Hammer، Michael ، “The Superefficient Company، “Harvard Business Review، vol.79،No.9
( 2001 )
2) Lambert، Douglas M.، James R.Stock، and Lisa M.Ellram، Fundamentals of Logistics Management، Boston، MA: Irwin / McGraw-Hill، Chapter 14، ( 2000)
3)Keely L.Croxton، Douglas M.Lambert، “ The Supply Chain management Processes “، Volume 12،Number 2 ( 2006 )
4 - استدلر، هارتموت و كیلگر، كریستوف 1385 «مدیریت زنجیره تامین و برنامه‌ریزی پیشرفته» ترجمه نسرین عسگری و رضا زنجیرانی فراهانی، چاپ اول، تهران، نشر ترمه.
کلیدها , زنجیره تامین
نویسنده :سیدابوالفضل جعفری‌نژاد-
