انواع سیستم مدیریت محتوا (CMS) ،مزایا و معایب آن چیست؟

سامانهٔ مدیریت محتوا (به انگلیسی: Content Management System و به اختصار: CMS)، برنامه‌ای است که با بهره‌گیری از بانک اطلاعاتی امکان ویرایش، انتشار، و مدیریت داده‌ها را - بدون نیاز به برنامه‌نویسی - فراهم می‌کند. برای نمونه، سامانهٔ مدیریت محتوای ویکی‌پدیا، نرم‌افزار مدیاویکی است.

مقدمه

دنیای امروز دنیای اطلاع رسانی است. در صحنه رقابت تنگاتنگی که امروزه بین شرکتها و موسسات وجود دارد، یکی از اصول اولیه برای بقا و پیشرفت اطلاع رسانی صحیح و لحظه به لحظه است. واضح است که اولین وسیله ارتباطی و اطلاعاتی در عصر حاضر شبکه جهانی اینترنت می‌باشد. تقریبا هیچ شرکت یا موسسه ای را در دنیا نمی‌توانید پیدا کنید که در زمینه کاری خود موفق باشد بدون اینکه از طریق وب سایت اینترنتی خود را به دیگران معرفی کرده باشد. با توجه به اهمیت بالایی که پایگاه های اینترنتی در دنیای تجارت دارند،‌معمولا مدیران ارشد شرکتها تمایل دارند خود شخصا بر محتویات آن نظارت داشته باشند این در حالی است که آنان معمولا فاقد دانش فنی در مورد نحوه طراحی و تولید و ایجاد تفکرات در یک سایت اینترنتی هستند. در این موارد سیستم مدیریت محتوا می‌تواند بهترین راه حل باشد.

2-1 : تاریخچه [1]CMS

در سال 1995 تعداد کاربران اینترنتی تنها 13 میلیون نفر در سراسر جهان را شامل می شد ، این در حالی است که این رقم در سال 2005 یعنی فقط ده سال بعد به 1 میلیارد نفر رسید . این رشد انفجاری موجب شد تا کاربران زیادی به لزوم استفاده از اینترنت و وب پی برده و در فاصله این سالها ، تعداد صفحات وب بر روی شبکه جهانی وب , به 60 میلیارد صفحه رسید . این نیاز روز افزون , شرکتهای طراح وب را بر آن داشت تا با طراحی و پیاده سازی نرم افزارهای جامع همه منظوره که منطبق بر نیاز اغلب مشتریان باشد و به صورت قالبی منعطف بتوان بیشتر وب سایتهای اینترنتی را با آنها راه اندازی کرد . اینگونه نرم افزارها را بعدها نرم افزارهای مدیریت محتوا یا CMS نامیدند .

اما ایراد اینگونه نرم افزارها این بود که یک تعامل یک سویه با مخاطبان برقرار می نمود و فقط در راستای اطلاع رسانی به ایشان ، طراحی و پیاده سازی شده بود . این در حالی بود که بازدیدکنندگان از سایتهای اینترنتی به دنبال سایتهایی بودند که به نوعی در گوشه ای از آن سهمی داشته باشند . با توجه به این موضوع ، پرتال های اینترنتی پا به عرصه وجود گذاشتند و با ارائه سرویسهای دو سویه ، مخاطبان سایت را در بروز رسانی سایت سهیم کردند .

3-1 : سیستم مدیریت محتوا چیست ؟

سامانهٔ مدیریت محتوا (به انگلیسی: Content Management System و به اختصار: CMS)، برنامه‌ای است که با بهره‌گیری از بانک اطلاعاتی امکان ویرایش، انتشار، و مدیریت داده‌ها را - بدون نیاز به برنامه‌نویسی - فراهم می‌کند. برای نمونه، سامانهٔ مدیریت محتوای ویکی‌پدیا، نرم‌افزار مدیاویکی است.

CMS یک برنامه نرم افزاری روی سرور است که به مدیر سایت اجازه می‌دهد تا محتوای سایت را بدون نیاز به طراحی دوباره سایت، تغییر دهد. در واقع طراح اولیه سایت، یک بار سیستم محتوا را طراحی می‌کند و تعدادی قالب آماده برای صفحات طراحی کرده و آن را روی سایت شما نصب می‌کند. و حال شما به راحتی می‌توانید صفحات دیگری را به آن کم یا اضافه یا ویرایش کنید.
سایتهای مجهز به سیستم مدیریت محتوا که در اصطلاح به CMS که مخفف Content Management System است مشهورند، وبسایتهایی از نوع پرتالها یا سایتهای پویا هستند که برای مصارف خاص توسط طراحان حرفه ای و یا شرکتهای طراحی حرفه ای ایجاد میشوند.
تمام مزایا و معایب مربوط به سایتهای پویا در مورد سایتهای مجهز به سیستم مدیریت محتوا صدق می کند. البته در نظر داشته باشید که سایتهای پویا و پرتالها نیز مجهز به سیستم مدیریت محتوا هستند اما آنچه که در CMS ها متفاوت است طراحی آنها و سیستمهای مدیریت محتوای آنها برای مصارف خاص است.

سیستم های مدیریت محتوای دارای قابلیتهای زیادی بوده و بسته به نوع محتوا کارایی آنها نیز فرق می کند به عنوان مثال اگر محتوای شما تصویر یا فیلم باشد برای مدیریت و سطح بندی آن نیاز های متفاوت تری نسبت به محتوای متنی دارید یا اگر محتوای شما صوتی باشد این امر کاملا متفاوت خواهد شد.
CMSها انواع مختلفی دارند که مشهورترین آن‌ها «سیستم‌های مدیریت محتوای وب» هستند که با نام WebCMS خطاب می‌شوند.این نوع از سیستم‌های مدیریت محتوا به قدری مشهور و محبوب هستند که زمان بحث از CMS ها تا از نوع دیگری از CMSها بحث نشود منظور همان WebCMS ها هستند. به زبان دیگر، وقتی می‌گوییم یک CMS یا «سیستم مدیریت محتوا» یعنی از سیستم‌های مدیریت محتوای وب بحث می‌کنیم مگر آن که نوع خاصی از CMS ها را مشخص کنیم.

4-1 : سیستم مدیریت محتوای وب WebCMS

WebCMSها معروف‌ترین نوع سیستم‌های مدیریت محتوا هستند، در تعریف ساده‌تر: «سیستم‌های مدیریت محتوای وب (یا CMSها) نرم‌افزارهایی هستند که مسئولیت مرتب‌سازی، نشر و کنترل محتوای وب مانند مقالات، اخبار، تصاویر و ... را به عهده دارند.» CMS ها برروی سرورها نصب می‌شوند و شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
سیستم مدیریت محتوای سایت این امکان را به شما می‌دهد خودتان سایت خود را تولید کرده و آن را به طور کامل مدیریت نمایید و برای این امر نیاز به دانش تخصصی در این زمینه ندارید. با استفاده از این نرم افزار بسیار ساده تر از آنچه تصور کنید می‌توانید بخشهای مختلف سایت خود را مدیریت کنید بخشهای جدید ایجاد کرده و به سایت خود اضافه کنید و یا محتویات آنها را تغییر دهید. برای این منظور حتی لازم نیست اطلاعات را مجددا بر روی وب سرور خود بارگذاری کنید. کلیه این تغییرات بلافاصله پس از آنکه دستور تغییر وارد می‌شود اعمال می‌شوند همه چیز بسیار ساده تر از آنچه شما تصور می‌کنید انجام خواهد شد.
برای نمونه اگر شما قصد راه اندازی یک سایت خبری را دارید، کافیست CMS مورد نظر خود را برروی سرور وب یعنی همان‌جایی که قرار است سایتتان باشد نصب کنید، سپس با نام کاربری و کلمه‌ی‌عبور مدیریت وارد آن شوید و اخبار خود را ارسال کنید.لازم نیست شما بدانید که یک CMS پشت پرده چه می‌کند، زیرا شما CMS ها را نمی‌نویسید، در حقیت تعداد بسیار زیادی CMS برروی اینترنت موجود هستند که کافیست یکی از آن‌ها را دانلود کنید و سپس برروی سرور خودتان نصبش کنید.

5-1 : تفاوت سیستم های مدیریت محتوا با سایتهای پویا و داینامیک و سیستم های مدیریت محتوای تجاری و رایگان

از مزایای سیستمهای مدیریت محتوا نسبت به سایر سایتهای داینامیک میتوان به آماده بودن و جامع بودن آنها اشاره کرد. از این رو اغلب اینگونه از سایتها در کمتر از 3 روز کاری قابل نصب و استفاده هستند.

طراحی سایتهای CMS مانند یک خط تولید محصول است و از آنجا که طراح باید نمونه های محدودی را به صورت انبوه تولید کند سعی در رعایت تمام اصول امنیتی، گرافیکی، موارد مربوط به رنکینگ و امتیاز موتورهای جستجو و سایر موارد موثر، در محصول اصلی می کند.

با توجه به مزیتهای CMS ها به تمامی افراد، سازمانها و شرکتهایی که شرایط داشتن سایتهای داینامیک را دارند توصیه می شود تا ابتدا به دنبال سیستمهای مدیریت محتوای مخصوص به کار خود بگردند و در صورتی که پیدا نشد به طراحی سایتهای پویا روی بیاورند.

صرفه جویی در هزینه‌های نگهداری سایت

با استفاده از CMS، وب‌گاه شما هرقدر هم که گسترده باشد، یک اپراتور ساده می‌تواند آنرا به سادگی نگهداری و به روز کند. نیازی به پرداخت هزینه زیاد برای به روز رسانی توسط یک طراح وب حرفه‌ای نخواهد بود. برای اطلاع از جدیدترین cms های تولید شده به این سایت مراجعه نمایید.

سهولت توسعه و افزایش کارآیی وب‌گاه

با استفاده از CMS به سادگی قادر خواهید بود هر امکانی را که بخواهید به سایت اضافه کنید. در واقع شرکتهای طراحی وب، سالها تجربه خود در راه اندازی وب‌گاه‌های مختلف را در قالب یک نرم افزار CMS به شما ارائه می‌دهند و شما می‌توانید از امکانات آماده این نرم افزارها نهایت استفاده را ببرید.

پیاده سازی سریع تر وب‌گاه

توجه به اینکه قسمت های مختلف یک نرم افزار CMS از قبل طراحی و آماده شده اند، راه اندازی سایتهای متکی به نرم افزار CMS معمولاً بسیار سریع تر از سایتهای ایستا (Static) صورت می پذیرد.

به روز رسانی سریع و آسان

در واقع بزرگ‌ترین مزیت CMS به طراحی سنتی در همین زمینه است. با استفاده از CMS، شما برای به روز رسانی وب‌گاه خود تنها به یک کامپیوتر متصل به اینترنت نیاز خواهید داشت و برای این کار از هیچ نرم افزار دیگری لازم نیست استفاده کنید.

عمده تفاوت سیستم مدیریت محتوا تجاری و رایگان:

شایع است که سیستم های مدیریت محتوا رایگان یا متن باز، می توانند جایگزین مناسبی برای سیستم مدیریت محتوا تجاری باشد. اما این دو سیستم مدیریت محتوا ، کاربردی کاملا متفاوت دارند . در جدول زیر به تفاوت های اولیه این دو سیستم مدیریت محتوا خواهیم پرداخت.
 

6-1 : چرا از CMS ها استفاده میکنیم

یکی از مشکلاتی که تا امروز به نوعی باعث می شد تا افراد کمتری به فکر داشتن یک وب سایت بیافتند شاید نداشتن تخصص کافی و هزینه های بالای آن بوده، ولی امروزه با دسترس بودن سیستم CMS دیگر تمامی این مشکلات رفع شده و حتی دانش آموزان نیز می توانند بدون داشتن تخصص کافی و با کمترین هزینه وب سایت های مورد علاقه خود را راه اندازی نمایند.
سیستم‌های مدیریت محتوا یا CMS ها ابزارهایی هستند که مدیریت سایت شما را بسیار ساده‌تر می‌کنند، شما بدون نیاز به دانش کامپیوتر می‌توانید صاحب سایتی شوید که به سادگی اخبار یا مقالات خود را در آن منتشر کنید، کاربران می‌توانند در آن عضو شوند، رای‌گیری در آن برگزار کنید، فروشگاه الکترونیکی داشته باشد، کابران با یکدیگر به بحث و گفتگو بپردازند، تصاویر خود را به صورت گالری‌های تصاویر به اشتراک بگذارید و بسیاری فعالیت‌های دیگر که بسته به نرم‌افزار CMS شما می‌تواند متفاوت باشد.سادگی در ارسال و تغییر محتوا، مهم‌ترین دلیل برای استفاده از CMS هاست.
اگر می‌خواهید صاحب یک وب‌سایت باشید و نمی‌خواهید از CMS ها استفاده کنید؛ در این صورت باید دست کم با زبان HTML یا XHTML و نیز [2]CSS و [3]FTP آشنایی کامل داشته باشید، این البته زمانیست که می‌خواهید یک وب سایت یک طرفه یا یک صفحه‌ی شخصی داشته باشید، اگر بخواهید یک وب سایت دوطرفه و پویا داشته باشید که کاربران نیز مشارکتی داشته باشند (مثلا نظر دادن، شرکت در انتخابات و ...) در این صورت این دایره بازتر شده و شما نیاز به آشنایی با یک زبان برنامه نویسی وب مانندPHP یا Python یا Perl یا Ruby را خواهید داشت.
همچنین اگر می‌پندارید که CMS ها فقط برای کاربران تازه‌کار یا برای افرادی است که با کامپوتر آشنایی ندارند ساخته شده است سخت در اشتباه هستید، چرا که CMS ها برای تمام طیف مصرف کنندگان وب هستند، در حقیقت چه کاربر تازه‌کار باشید چه برنامه نویسی حرفه‌ای همواره می‌توانید از CMS ها برای کارهای خود استفاده کنید. CMS ها برای کسانی نوشته شده‌اند که می‌خواهند در وقت خود صرفه جویی کنند، شما در عوض صرف وقت برای ایجاد سیستمی برای مدیریت وب سایتتان وقت خود را برای بهبود روش مدیریت و اطلاعات منتشر شده در وب سایتتان می‌کنید. اگر برنامه نویسی حرفه‌ای قصد راه اندازی سایتی را داشته باشد بجای صرف چندین ماه برای نوشتن یک سیستم برای مدیریت کارهایش می‌تواند از یک CMS برای انجام کارهایش استفاده ‌کند، در بدترین حالت اگر هیچ CMS ای قابلیت‌های مورد نیازش را نداشته باشد (که بعید است) می‌تواند با کمک به برنامه نویسان در گسترش CMSها کمک کند و قابلیت‌های مورد نیاز خود را CMS اضافه کند. این در حقیقت همان قانون بسیار معروف «نرم‌افزارهای آزاد» است که می‌گوید «چرخ را از ابتدا اختراع نکنید، در بهبود کارایی چرخ اختراع شده کمک کنید.»
برخی از مزایای کلیدی استفاده از CMS:
1. مدیریت محتوا به صورت غیرمتمرکز
2. عدم نیاز به تسلط به HTML
3. تنظیم سطوح دسترسی و تعیین نقش کاربران
4. طراحی هماهنگ و نمای همیشگی
5. تفکیک اطلاعاتِ متن، صفحه‏ بندی و منوها
6. به روز بودن اطلاعات
7. قابلیت‏های پیشرفته وب
8. استفاده ‏های گوناگون از تصاویر و متن

7-1 : انواع CMS

CMSها دارای انواع گوناگونی هستند . از نظر طرز تلقی CMS از محتوا و سیاست کلی و محور بروزرسانی , سیستم های مدیریت محتوا می توانند در یکی از دو دسته ی :
1. سیستم مدیریت محتوای صفحه محور (Page base CMS)
2. سیستم مدیریت محتوای قابلیت محور (Future Base CMS)
قرار گیرد .
همچنین میتوان CMS ها را به دو دسته ی رایگان و تجاری تقسیم بندی کرد

1-7-1 : سیستم مدیریت محتوای صفحه محور (Page base CMS)

این CMSها واحد اطلاعاتی وب‌سایت را صفحه در نظر گرفته اند . به عبارت دیگر سایت را هویتی متشکل از صفحات می دانند و لذا تمام سعی خود را مصروف مدیریت صفحه می کنند و به مدیر سایت امکان ایجاد صفحاتی مجزا , دارای لینک به دیگر صفحات , و قابل ذخیره سازی روی سرور هاست به یکی از فرمت های htm , html , asp , php , jsp , ... را می دهند . نقطه کمال اینگونه CMS ها حداکثر پیاده سازی محیطی با توانایی های Microsoft Front Page یا Macromedia Dreamwaver است . جستجو در این سایت ها بر اساس اطلاعات متنی موجود در صفحات است و عبارت Search شده را در هر صفحه ای که یافت , لینک آن صفحه را خواهد آورد.
استفاده از اینگونه CMS ها دارای ویژگی ها و مزایا و معایبی است :
با اینگونه CMS ها می توان وب‌سایت های مقیاس کوچک (Small Web) - از 10 صفحه تا 100 صفحه - و وب سایت های مقیاس متوسط (Medium Web) - از 100 صفحه تا 1000 صفحه - را پیاده سازی کرد . لکن راه اندازی سایت های مقیاس بزرگ (Large Web) - از 1000 تا 10000 صفحه - و بالاتر با چنین CMS هایی میسر نیست. زیرا اینگونه CMS ها , اصولا از بانک اطلاعاتی[4] استفاده نمی کنند و ایجاد صفحات بصورت دستی است .اینگونه CMSها انعطاف پذیری فوق العاده‌ای در طراحی دلخواه ظاهر گرافیکی صفحات اصلی و صفحات داخلی سایت در اختیار می گذارند به نحوی که کاربر می تواند هر کدام از صفحات داخلی خود را به نحو دلخواه طراحی کند.البته تغییر کلیات گرافیکی سایت از صفحات اول به صفحات داخلی , در هیچ وب سایت رسمی جایگاهی ندارد و اگر در سایتی مانند Yahoo با حرکت به صفات داخلی شمای سایت عوض می شود به این خاطر است که مثلا بخش آب و هوای یاهو Weather.Yahoo.com خود در واقع سایتی مجزا با کارکردی مجزا است که بصورت زیرمجموعه ای از مجموعه عظیم یاهو دیده می شود .
کاربری که قصد دارد سایت خود را با چنین CMS ای مدیریت کند , باید تا حدود زیادی از طراحی وب و HTML سردر بیاورد . به عبارت دیگر کاربری این سیستم , مانند کاربری Microsoft Front Page یا Macromedia Dreamwaver می باشد با این تفاوت که این نرم افزار تحت وب است .امروزه که نرم افزارهای Front Page Microsoft یا Macromedia Dreamwaver خود امکان اتصال با وب هاست را دارند و کسی که به کاربری آنها آشنا باشد براحتی می تواند از روی کامپیوتر خود سایت را بصورت Page base مدیریت کند .

2-7-1 : سیستم مدیریت محتوای قابلیت محور (Future Base CMS)

این گونه CMSها بر اساس قابلیت های مورد نیاز مشتریان بنیان گذاری شده اند . به عبارت دیگر اکثر وب‌سایتهای اطلاع رسانی متشکل از بخش های مختلفی می شوند که معمولا عبارت است از : مدیریت منو ، مدیریت گالری تصاویر یا آلبوم عکس ، مدیریت اعضاء ، مدیریت لینکستان و ... .بنابراین ، در اینگونه از پرتال ها , مدیر سایت صفحات را مدیریت نمی کند , بلکه با استفاده از قابلیت های مذکور , اطلاعات را وارد در ساختار بانک اطلاعایتی می نماید و سپس خود CMS اطلاعات را در قالب صفحات سازماندهی خواهد کرد .به این ترتیب مدیر سایت بدون آشنایی با آنچه در پس پرده مسائل فنی اتفاق می افتد اطلاعات را در فرم ها وارد کرده و سیستم با ذخیره سازی این اطلاعات در بانک اطلاعاتی , سایت را سازماندهی می کند .
محاسن و معایب این گونه از پرتال ها عبارتند از :
با اینگونه CMSها می توان علاوه بر سایت های مقیاس کوچک و مقیاس متوسط , وب سایت های مقیاس بزرگ (Large Web) - از 1000 تا 10000 صفحه - و بالاتر را نیز به راحتی طراحی و پیاده سازی نمود . زیرا اینگونه CMSها , اصولا از بانک اطلاعاتی استفاده می کنند و ایجاد صفحات بصورت اتوماتیک است.اینگونه CMS ها انعطاف زیادی در طراحی ظاهر گرافیکی ساختار کلی سایت ندارند و لذا همیشه شمای گرافیکی ثابتی بر همه صفحات حاکم است . گرچه طراحی داخلی صفحات می تواند بسیار قوی انجام شود . کاربری که قصد دارد سایت خود را با چنین CMS ای مدیریت کند , لازم نیست از مسائل فنی طراحی وب و HTML سر در بیاورد . زیرا این کار به صورت اتوماتیک و پشت صحنه برای وی انجام می شود . اصولا کاربری و کار با این نرم افزارهای مدیریت محتوا قابلیت محور آسان تر ، دلپزیر تر و کاربر پسندتر می باشد ، زیرا برای ایجاد یک خبر ، به راحتی وارد بخش مدیریت اخبار شده و خبر مورد نظرتان را ایجاد می کنید و کاربران می دانند که برای ایجاد هر تغییری به چه بخشی مراجعه نمایند .

3-7-1 : مزایای استفاده از CMSنسبت به طراحی سایت اختصاصی

صرفه جویی در زمان ایجاد و بروزرسانی وب‌سایت ها :

در حالی که طراحی و پیاده سازی یک وب سایت اینترنتی به صورت اختصاصی , ماهها به طول می انجامد ، قراردادن اطلاعات سایتتان در قالب یک CMS از پیش طراحی شده ، بیش از یکی دو هفته طول نخواهد کشید . این صرفه جویی در زمان ، احتمالا محرک بسیار خوبی برای طراحی وب سایت شما با یک CMS است .یک CMS کلیه نیازهای مشتریان را پیش بینی کرده و پس از درخواست مشتری برای طراحی وب سایت ، کافی است نسخه ای از یک وب سایت طراحی شده توسط این CMS بر روی اینترنت قرار گیرد . با این توصیف هزینه طراحی و پیاده سازی یک وب سایت به شدت کاهش می یابد.

پشتیبانی مطمئن تر :
با توجه به اینکه طراحی وب سایتهای اختصاصی ، معمولا یک بار برای شما و متناسب با نیاز شما انجام می شود و برای سایرین کاربردی ندارد ، لذا چنانچه تیم طراح سایت از پشتیبانی آن سر باز زد ، کس دیگری نیز نخواهد توانست وب سایتی که دیگران نوشته اند را پشتیبانی کند لذا نمی توانید تجارت خود را بر این اساس پایه ریزی نمایید . این در حالی است که شرکتهای طراحی وب سایت که صاحب پرتال های CMS می باشند ، با تعداد زیادی مشتری مواجه اند که قبلا برای ایشان از پرتال ایشان استفاده نموده اند . طبیعتا این شرکتها می بایست پشتیبانی کاملی از سیستم مدیریت محتوای خود به عمل آورند.

انعطاف پذیری بیشتر :

CMSها بسیار انعطاف پذیرتر از وب‌سایت های خاص منظوره اند.لذا می بایست از مستندات , آموزش و سادگی بیشتری برخوردار باشند.

امنیت بالاتر وب‌سایت :

با عنایت به اینکه تعداد زیادی وب‌سایت به کمک CMS ها راه اندازی شده است ، لذا شرکت طراح دائما در حال رفع ایراد , ارتقاء قابلیت ها و افزایش امنیت آن است .
شما می دانید و می بینید چه چیزی را خریداری می نمایید : وقتی شما از شرکت طراح سایتی می خواهید تا وب سایت اختصاصی برای شما طراحی کنند ، نمی دانید نهایتا برآیند تلاشهای انجام شده بعد از چندین ماه در آن شرکت چه خواهد شد و آیا محصول نهایی ، همان چیزی است که شما در ذهن می پروراندید . این در حالی است که وقتی شما طراحی سایت خود را با یک CMS انجام می دهید ، می دانید و می بینید چه چیزی را خریداری می کنید.

4-7-1 : انتخاب و نصب CMS مناسب

با توجه به رشد روزافزون برنامه های مدیریت محتوا (CMS) انتخاب بهترین CMS بر اساس نیازهای کاربران کمی مشکل شده است . انتخاب CMS را میتوان در 5 مرحله خلاصه کرد:
1. قبل از هر چیز باید مشخص کنید که قصد ایجاد چه نوع سایتی را دارید؟ آیا سایت شما Portal است و براساس روابط متقابل کاربر و مدیران سایت است؟ آیا سایت شما تنها یک Weblog است و شامل نوشته های روزمره می شود؟ آیا یک سایت آماری با هدف اطلاع رسانی می خواهید؟ آیا سایت شما یک محیط برای انجام یک پروژه تیمی است؟شاید سایت شما یکی یا ترکیبی از موارد فوق باشد.این اولین و مهمترین گام در تصمیم گیری است.با جواب دادن به پرسش های بالا شما میدان بازی خود را از نظر بزرگی می شناسید و وارد بازی می شوید.
۲. گام بعدی این است که مشخص کنید چه ویژگی ها و امکاناتی مورد نیاز شما است؟ آیا قصد نمایش اطلاعات به صورت پویا (Dynamic) را دارید و یا ایستا (Static)؟ آیا نیاز به یک تقویم وقایع و رویدادها دارید؟آیا نیاز به یک بخش Upload/Download دارید؟ آیا یک آلبوم تصاویر هم می خواهید؟ آیا به یک سیستم نظرسنجی و برآورد نیاز دارید؟ آیا نیاز به یک تابع ترجمه دارید؟موارد بالا Modules یا Plug-ins نامیده می شوند و عموما به صورت امکانات افزودنی[5] به هسته سیستم هستند.(بعضی مواقع این امکانات در سیستم مبنا فراهم شده اند) بیشتر سیستم های عرضه شده از Module های متعددی پشتیبانی می کنند اما ممکن است این امکانات جاری در نسخه های بعدی سیستم پشتیبانی نشوند و سازگار با تغییرات نباشند.
3. زمانی که سیستم مبنا و Module های مورد نیاز خود را مشخص کردید،باید به نحوه نمایش[6] سایت خود دقت کنید. در حال حاضر بیشتر CMS ها امکان استفاده از CSS و Template را فراهم می آورند که این امکان را به شما می دهند که به سرعت ظاهر سایت خود را تغییر دهید. محتویات مشابه با ظواهر مختلف می توانند یک منظره کاملا دراماتیک را ترسیم کنند! این منظره می تواند خیلی جذاب باشد و یا برعکس. همه چیز به تصور شما بستگی دارد! خبر خوب این است که اگر شما فردی خلاق یا هنرمند نیستید،نباید غصه بخورید زیرا منابع متعددی در اطراف شما وجود دارد که می تواند به شما کمک کنند! این منابع به صورت Template هایی هستند که توسط افرادی خلاق طراحی شده اند و در دسترس عموم قرار داده شده اند. شما می توانید این قالب ها را Download کرده به سایت خود اضافه کنید و با این کار رنگ و بوی تازه ای به سایت خود بدهید!
4. وقتی که لایه نمایش سایت خود را تعریف کردید باید روی محتویات سایت خود تمرکز کنید.محتوا خیلی خیلی مهم است! بدون محتوا، هر چقدر هم که سایت زیبایی داشته باشید، فایده ای ندارد! سایت شما بی فایده است، هیچ کاربری حاضر نمی شود برای بار دوم به سایت شما سر بزند و کم کم سایت شما محو می شود! محتوای خوب باعث جذب مخاطب می شود، اگر یک سایت خبری دارید، داشتن امکان تبادل اطلاعات با منابع دیگر از طریق RSS مهم است.بسته به نوع سایت شما امکانات محتوایی مختلفی مطرح می شود.
5. هنگامی که تمام مراحل انتخاب CMS را انجام داده اید، فقط یک قدم می ماند و آن نگهداری[7] و تجدید سایت[8] است. با گذشت زمان چه اتفاقی بر روی محتوای قدیمی می افتد؟ آیا آنها آرشیو می شوند و یا در دسترس می مانند؟ آیا این امکان وجود دارد که در صورت خرابی Server تمام سیستم بر روی یک محیط مجزا بازسازی مجدد شوند؟ آیا امکان گرفتن نسخه پشتیبان در سیستم وجود دارد یا این کار باید به صورت دستی صورت بگیرد؟

5-7-1 : یک CMS خوب باید به چه سوالاتی پاسخ دهد

· آیا این CMS جزء CMS های رایگان است که فارسی شده است ؟
· مصادیق پشتیبانی از CMS چیست ؟این پشتیبانی تا چه زمانی ادامه دارد؟
· کار کردن با CMS برای یک آدم مبتدی غیر حرفه ای تا چه حد آسان است ؟
· آیا امکان افزودن قابلیت های اختصاصی برای کاربر که در CMS نیست وجود دارد ؟ یا مشتری تنها منحصر به قابلیت های CMS است ؟
· سرعت لود صفحات اولیه و صفحات داخلی آن چقدر است ؟
· جستجوی آن چه مطالبی را جستجو می کند؟ این جستجو تا چه حد سریع و قوی است ؟
· هنگام طراحی گرافیکی ساختار کلی سایت تا چه حد دست گرافیست باز است ؟
· ادیتور متن آن , به عنوان موتور ورود اطلاعات در سایت , چه امکاناتی دارد ؟
· آموزش مدیریت آن چگونه است ؟ آیا جلسات آموزشی , CD آموزشی دارد ؟
· آیا امکان تعامل دو سویه با کاربر را ایجاد می کند؟ به عبارت دیگر آیا می توان از کاربر نظرسنجی کرده یا با استفاده از فرم های الکترونیکی هر گونه اطلاعاتی را گرفت ؟
· CMS چه تمهیدی برای ارتقاء رتبه در موتور های جستجو[9] Yahoo و Google و MSN و Altevista و .... اندیشیده است ؟
· آیا امکان تهیه پشتیبان از اطلاعات سایت را فراهم می آورد ؟
· مدیریت عکس , گالری عکس , درج عکس در صفحاتش چگونه است ؟
· تبلیغات سایت را چگونه مدیریت می کند ؟
· آیا امکان ایجاد سایت به زبان های مختلف فارسی , روسی , انگلیسی , عربی و ... را دارد ؟
· آیا مرورگرهای اینترنتی مختلف مردم دنیا اعم از Mozila , IE , Safari , FireFox و ... را پشتیبانی می کند ؟
· چه تمهیدی در مورد امنیت سایت اندیشیده است ؟
· آیا CMS زنده است ؟ یعنی هر چند وقت یکبار قابلیت های آن بهبود یافته و ارتقاء پیدا می کنند؟
· آیا محدودیت خاصی در میزان فضا , حجم اطلاعات و ... دارد؟
· آیا امکان مدیریت توزیع شده را فراهم می سازد ؟
· نمونه کارهای انجام شده با آن چه سایت هایی است ؟
· سیستم‌های عاملی که CMS با آنها سازگار است.
· از چه web- serverهایی پشتیبانی می‌کند؟
· آیا بازدید کنندگان سایت شما، نزم‌افزار یا plug- in دیگری نیاز دارند؟
· امکان ورود و خروج اطلاعات از سیستم به برنامه دیگر چگونه است؟
· راهنما و سندهای ارائه شده چقدر نیاز شما را برای تماس با بخش پشتیبانی کاهش می‌دهد؟
· آیا شرکت پشتیبانی 24 ساعته و موثر برای مشکلات احتمالی دارد؟

6-7-1 : CMS مطلوب خود را از کجا بیابیم ؟

برای انتخاب CMS مطلوب برای کار، یکی از بهترین روش‌ها نوشتن تمام امکانات مورد نیازتان برروی یک کاغذ است، حالا می‌دانید که به چه امکاناتی نیاز دارید و باید در میان CMSهای مختلف جستجو کنید تا CMS ای را که تمام یا بخش اعظمی از نیازهای شما را برآورده می‌کند بیابید. حتما به پارامترهای: تعداد کاربران، حداکثر هزینه، میزان گسترش سالانه و پنج‌سالانه، نوع مخاطب و هدف از راه اندازی وب سایت دقت نظر داشته باشید.
یکی از بهترین نقاط شروع برای مقایسه‌ی CMS های مختلف «دائرة‌المعارف آزاد» یا Wikipedia است. می‌توانید به صفحه‌ی مربوطه[10] مراجعه کنید و لیستی نه چندان کامل از CMSها را در این صفحه ببینید. علاوه بر لیست کردن CMS ها در این صفحه مقایسه‌ای کلی میان امکانات CMS ها انجام شده. در نهایت می‌توانید با کلیک برروی نام هر CMS به صفحه‌ی Wikipedia یا سایت اصلی آن CMS مراجعه و اطلاعات بیشتری گردآوری نمایید.
قدم بعدی استفاده از سایت قدرتمند CMS-Matrix.org است. این سایت دارای لیست کاملی از CMS ها است، نکته‌ی قابل توجه این سایت امکان مقایسه همزمان 10 CMS مختلف می­­باشد.

7-7-1 : لیست برخی از CMS های معروف

Joomla www.Joomla.org
PHPNuke www.phpnuke.org
mambo mamboserver.com
WordPress www.wordpress.org
PHP Website phpwebsite.appstate.edu
xoops www.xoops.org
bitrix www.bitrix.ir
VYRE www.vyre.com
alfresco www.alfresco.com
Apache Lenya lenya.apache.org
bblog www.bblog.com
CivicSpace civicspacelabs.org
CMSimple www.cmsimple.dk
cutephp cutephp.com
dotnetnuke www.dotnetnuke.com
cmscout www.cmscout.za.net
drupal drupal.org
fedora www.fedora.info
Lodel www.Lodel.com
OpenCms www.OpenCms.com
phpCMS phpcms.de
PostNuke www.postnuke.com

8-7-1 : معرفی و مقایسه دو CMS قدرتمند جوملا و وردپرس

سیستم های مدیریت محتوای منبع باز[11] (CMS)، خانواده بزرگی از نرم افزارهای تحت وب هستند. ولی اگر به دنبال دوام، کارایی و نیازهای تکنیکی متوسط هستید، گزینه های محدودی در مقابلتان قرار خواهد گرفت. وردپرس و جوملا، از محبوب ترین CMS های منبع باز هستند. این CMS ها، جامعه پشتیبان بزرگ و فعالی دارند و راهنماهای آن ها به وفور در اینترنت یافت می شود.در ادامه این دو CMS را معرفی کرده و سپس آنها را باهم مقایسه میکنیم.

1-8-7-1 : جوملا

جوملا[12] یک سیستم مدیریت محتوای کد باز و قدرتمند است که برای هر نوع سایت ساده و یا پیچیده قابل بکارگیری می باشد. زبان برنامه نویسی آن PHP بوده و از بانک اطلاعاتی MySQL استفاده می کند. از ویژگیهای آن می توان به ذخیره گاه صفحه اشاره نمود که به افزایش قدرت اجرای آن کمک می کند.
نام جوملا گرفته شده از واژه‌ای در زبان سواحیلی است که به معنی «همه با هم» یا «همگی» است. این cms بسیار زیبا و قدرتمند دارای توانایی های بسیار زیادی می باشد از جمله:
§ ایجاد فروشگاه اینترنتی
§ راه اندازی فروم
§ چت و پشتیبانی
§ مدیرت فایلها
§ سیستمهای پیشرفته تبلیغات و ...
§ امکان ساخت انواع فرمها ،امکانات مقالات و اخبار
§ گالری و مولتی مدیا ، تفویم شمسی و میلادی ، وضعیت هواشناسی ، ادیتور(ویرایشگر)
§ مدیریت و ثبت نام حرفه ای از کاربران سایت
§ قالب های متنوع و زیبا
بسته نرم افزاری جوملا ، طوری طراحی شده که حتی کاربران عادی می توانند آن را به سادگی نصب کنند. اکثر کاربران در نصب و استفاده از نرم افزار ما به مشکلی بر نخورده اند و کاربران مبتدی از پشتیبانی فراوان برخوردارند.
هنگامی که جوملا نصب و آماده به کار شد، حتی کاربران مبتدی میتوانند به سادگی محتوا را اضافه و یا ویرایش، عکس ها را بروزرسانی و اطلاعاتی را که جربان حیاتی شرکت شماست کنترل کنند. هر شخصی با دانش مقدماتی پردازش متن میتواند یک سایت مبتنی بر جوملا را مدیریت کند.
توسط یک واسط مبتنی بر مرورگر اینترنتی شما قادر خواهید بود تا به راحتی مطالب یا اخبار جدید را اضافه، صفحات پرسنلی، لیست مشاغل و عکس های محصولات را کنترل و تعداد نامحدودی بخش و مطلب روی سایت خود ایجاد کنید.
قدرت واقعی جوملا ، در ساختار برنامه آن قرار دارد که دست هزاران کاربر حرفه ای در سر تا سر جهان را برای خلق ضمائم و الحاقات[13] قوی باز گذاشته است.

تعدادی از الحاقات جوملا :

§ دینامیک برای سازنده ها
§ دایرکتوری های تجاری یا سازمانی
§ مدیریت اسناد
§ تصویر و گالری های چند رسانه ای
§ ابراز های سبد خرید و تجارت الکترونیکی
§ نرم افزار گپ و محل و تالارهای گفتگو و تبادل نظر
§ تقویم
§ نرم افزار بلاگ و مدیریت و تولید وبلاگ
§ خدمات کتابچه راهنما
§ خبرنامه های و نامه الکترونیکی
§ ابزارهای گزارش دهی و جمع آوری داده ها
§ سیستم های تبلیغات توسط بنر
§ و بیشتر ، خیلی بیشتر .....

سایت های قابل ساخت با جوملا:

§ پرتال ها و یا وب سایت های شرکت های عظیم
§ تجارت آنلاین
§ وب سایت های تجاری در مقیاس کوچک
§ وب سایت های سازمانی و رایگان
§ کاربرد های دولتی
§ اینترنت و اینترانت های شرکت های عظیم
§ سایت های مذهبی و مرتبط با آموزش
§ صفحات شخصی و خانوادگی
§ پورتال های مبتنی بر گروه ها و اصناف
§ مجلات و روزنامه ها
§ و . . .

2-8-7-1 : وردپرس

وردپرس[14] یک سیستم مدیریت محتوا کاملا رایگان و اپن سورس هست ( بر پایه مجوز GPL ) که شما بوسیله آن قادر خواهید بود براحتی یک وبلاگ - فوتوبلاگ - پادکست - گالری و ... بسازید.
وردپرس توسط زبان بسیار محبوب PHP نوشته شده و از قدرت بانک اطلاعاتی MySQL برای ذخیره داده ها استفاده می کند.
وردپرس در ادامه راه پروژه موفق b2 می باشد که در سال ۲۰۰۳ شکل گرفت. نام وردپرس توسط Christine Selleck دوست مت مولوگ[15] ( توسعه دهنده اصلی وردپرس ) پیشنهاد و از آن روز تا الان وردپرس با سرعت و پیشرفتی قابل ملاحظه تبدیل به معروفترین و پرکاربردترین ابزار ساخت وبلاگ بر روی هاست شده است.

دو هدف اصلی سازنگان وردپرس :

§ راحتی کاربر
§ رعایت استاندارد های جهانی

از وردپرس برای دو منظور استفاده میشود :

§ ابزار وبلاگ نویسی
§ سیستم مدیریت محتوا
این که شما به چه منظوری از وردپرس استفاده می کنید به نوع مطالب و هدف شما بستگی دارد. با این وجود، وردپرس به صورت گسترده به عنوان یک ابزار وبلاگ نویسی استفاده می شود.
وردپرس تمام امکانات لازم برای ایجاد یک وب سایت پایه را همراه خود نصب می کند. در کنفرانس WordCamp سانفرانسیسکو، مت کاتز[16] از کارکنان گوگل اعلام کرد که وردپرس بهترین پلت فرم وبلاگ نویسی است که سازگار با موتورهای جست و جو می باشد و به علت این ویژگی، بهترین قدم اولیه برای هر کسب و کار آنلاین است.

هسته ی اصلی وردپرس شامل موارد زیر است:

§ نوشته ها و برگه ها
§ رسانه
§ پیوند ها
§ دسته ها و برچسب ها
§ قوانین و شناسنامه ی کاربران
§ خروجی های RSS، Atom و OPML
§ آدرس های اینترنتی سازگار با موتورهای جستجو
§ محافظت در برابر اسپم
§ بروزرسانی خودکار

سایت های قابل ساخت با وردپرس:

§ وبلاگ های شخصی
§ شبکه های وبلاگ نویسی
§ شبکه های اجتماعی
§ دانشگاه ها و مدارس
§ سایت های تجاری

3-8-7-1 : مقایسه جوملا و وردپرس

وردپرس و جوملا، از محبوب‌ترین CMSهای منبع‌باز هستند. این CMSها، جامعه پشتیبان بزرگ و فعالی دارند و راهنماهای آن‌ها به ‌وفور در اینترنت یافت می‌شود. جوملا به عنوان یک سیستم مدیریت محتوای کدباز روز به روز در حال گسترش است. کارگاه های آموزشی و کنفرانس های تخصصی متعددی در رابطه با جوملا و کاربری آن برگزار می گردد . ورد پرس نیز از جمله سیستم های قدرتمند مدیریت محتوا محسوب می گردد که عمر آن از جوملا بیشتر است و اکثرا برای راه اندازی وبلاگ (Blog) بکار می رود.

1-3-8-7-1 : مزایا

مزایای سیستم مدیریت محتوای جوملا:
§ یک سیستم مدیریت محتوای جامع و کامل
§ دارا بودن انواع بیشتر برنامه های الحاقی (ماژول ها[17] و کامپوننت[18] ها)
§ قابلیت کار با انواع متخلف پایگاه داده
§ قابلیت تعریف سطح دسترسی برای کاربران و مدیران سایت

مزایای سیستم مدیریت محتوای وردپرس:

· سادگی در راه اندازی و نگهداری یک وب سایت
· راحت تر و ساده تر بودن برای وب سایت های کوچک و بلاگ ها (وبلاگ ها)
· سرعت عمل در انتشار مطال