پیشینه تبلیغات تجاری در ایران

پیشینه تبلیغات تجاری در ایران (بخش اول، از ابتدا تا سال 1327)

 

در این مطلب به بررسی اجمالی تبلیغات تجاری در ایران از ابتدا تا سال 1327 می‌پردازیم. كارشناسان معتقدند كه تبلیغات تجاری بصورت حرفه‌ای از سال 1325 در ایران شروع شد. اصولاً این دوره را دوره شروع تبلیغات تجاری در همه دنیا می‌دانند.

برخی از صاحبنظران نخستین وسایل آگهی رسانی در ایران را نصب تابلو و جارچیها بیان كرده‌اند و معتقدند استفاده از آگهی به ادوار باستانی بازمی‌گردد. پیشینه آگهی در تاریخ معاصر، نخست به صورت دیواركوب و درج در نشریه‌ها باب شد و سپس رواج پیدا كرد. دكتر محمدیان پیشینه آگهی در مطبوعات ایران را عهد ناصرالدین شاه قاجار می‌داند. بر این اساس نخستین آگهی كه در مطبوعات عهد ناصری درج شد، به سفارش یك تاجر فرنگی به نام "موسیو روجیاری" است كه در شماره ششم روزنامه وقایع‌اتفاقیه مندرج است. غیر از روزنامه ها و مجلات كه تعداد آنها در این دوره به طرز روز افزون بالا می‌رفت، سینماها نیز از وسایلی بودند كه باب قبول آگهی های بازرگانی را زودتر از وسایل دیگر باز كردند. به همین جهت یكی از قدیمی ترین مؤسسات تبلیغاتی كه توسط آقای معزی تاسیس گردید و بعداً آقای حمزه نعمتی آن را ادامه داد، كار خود را به نام كانون آگهی زیبا از تهیه و نمایش اسلاید (شیشه سینمایی) آغاز نمود.

آقای عباس دررودی در شماره 24 مجله پیام فردا سیر تحولات تبلیغات تجاری در ایران را مورد بررسی قرار داده‌اندكه در بخشی از این مطلب آمده است: از سال 1325 خورشیدی به بعد، گهگاه طرح های جالب آگهی روزنامه ها و مجلات چاپ می شد. این طرحها از طریق مؤسسات اروپایی و آمریكایی به دست شركتهای بازرگانی واردكننده كالاهای خارجی در ایران می رسید و در ایران فقط متن آنها به فارسی برگردانیده می‌شد و در روزنامه ها چاپ می گردید. این قبیل كارهای تبلیغاتی را افرادی انجام می‌دادند كه هنوز دفتری به نام مؤسسه تبلیغاتی نداشتند و در این زمان این قبیل فعالیتهای تبلیغاتی را ضمن حرفه خبرنگاری و روزنامه نویسی خود انجام می دادند، یكی از معروف ترین این افراد آقای اسحاق فنزی بود كه بعداً یك دفتر تبیلغاتی به نام آژانس “هاواس” تاسیس كرد. این دفتر بعدها به مؤسسه تبلیغاتی “فنزی” تغییر نام داد

تا سال 1327 تعداد مؤسسات تبلیغاتی شناخته شده جمعاً 5 مؤسسه بود كه به نامهای مؤسسه تبلیغاتی زیبا، هاواس (فنزی)، شرقی، ستاره و بالاخره مؤسسه “وگا” فعالیت می‌كردند. می‌توان گفت فعالیتهای تبلیغاتی در ایران را این 5 مؤسسه به تدریج پایه‌گذاری كردند. یكی دیگر از سازمان‌های اولیه تبلیغات تجاری مؤسسه موسوم به "م. شریفی" بود كه از خیابان فردوسی كار خود را آغاز نمود. آقای شریفی در سرنامه خود جمله معروف "مارك تواین" را نقل كرده بود كه می‌گوید: “كالای معرفی نشده همچون قاطر است كه نه به سلف خود می‌تواند افتخار كند و نه به خلف خود”. همچنین این سازمان تبلیغاتی اولین سازمانی است كه در سرنامه خود امور و خدماتی را كه متقبل و عهده‌دار می‌گردیده را ذكر نموده است.